Gwyddom fod llawer o bobl ifanc â phrofiad o ofal yn ystyried addysg yn anodd ac yn profi rhyw fath o waharddiad o’r ysgol. Yr hyn na wyddom lawer amdano yw’r hyn sy’n digwydd nesaf i’r bobl ifanc hyn yn 16 oed.
Arolwg
Am y tair blynedd nesaf, byddaf yn archwilio profiadau addysgol a llwybrau ôl-16 pobl ifanc â phrofiad o ofal sy’n mynychu unedau cyfeirio disgyblion yng Nghymru. Mae nifer y bobl ifanc sy’n mynychu’r lleoliadau hyn wedi cynyddu yn ystod y blynyddoedd diwethaf ac mae’r rhai â phrofiad o ofal yn parhau i gael eu gorgynrychioli (McCluskey et al, 2015). Ar yr un pryd, mae’n fwyfwy anodd i ddysgwyr unedau cyfeirio disgyblion drosglwyddo’n gynaliadwy o unedau cyfeirio disgyblion yn 16 oed. Yn 2020, rhoddodd bron i hanner y dysgwyr mewn unedau cyfeirio disgyblion yn Lloegr y gorau i addysg, hyfforddiant neu waith yn gyfan gwbl (Wilcock, 2020). Felly, mae disgybl o uned cyfeirio disgyblion â phrofiad o ofal sy’n 16 oed yn debygol o wynebu sawl her o ran eu rhagolygon yn y dyfodol.
Mae dau brif gam i’r gymrodoriaeth:
- Deall y ffactorau sy’n arwain at wahardd pobl ifanc â phrofiad o ofal o ysgolion prif ffrwd yng Nghymru, a’r effaith y gall gwaharddiadau ei chael ar bontio cynaliadwy. Bydd cam un hefyd yn amlinellu faint o bobl ifanc â phrofiad o ofal sydd wedi mynychu unedau cyfeirio disgyblion yng Nghymru, a faint a symudodd i addysg bellach neu hyfforddiant yn 16 oed.
- Archwilio’r prosesau sy’n cefnogi dysgwyr mewn unedau cyfeirio disgyblion â phrofiad o ofal wrth baratoi ar gyfer cyrchfannau ôl-16, a’u trosglwyddo iddynt. Byddaf yn gweithio gyda grŵp o’r dysgwyr hyn yn ystod y prosiect i ddeall mwy am eu profiadau a’u barn am y cyfnodau pontio hyn, ac i ddysgu am eu dyheadau eu hunain ar gyfer y dyfodol.
Mae’r gwaith ymchwil hwn yn bwysig ac mae iddo oblygiadau pellgyrhaeddol. Hyd yma, nid oes unrhyw ymchwil wedi olrhain grŵp o’r dysgwyr hyn fel hyn ledled Cymru o’r blaen. Wrth wneud hynny, bydd y gymrodoriaeth yn rhoi cipolwg unigryw ar sut mae unedau cyfeirio disgyblion yn cefnogi pobl ifanc, a pha ffactorau sy’n hwyluso pontio cynaliadwy. Daw hyn ar adeg pan mae Llywodraeth Cymru yn buddsoddi i wella’r maes addysg hwn, a chydnabod yr angen am waith hydredol, er mwyn deall arferion da mewn unedau cyfeirio disgyblion (Llywodraeth Cymru, 2017). Felly, bydd yr ymchwil yn llywio polisi addysg yn y maes hwn a bydd yn helpu i gefnogi a gwella canlyniadau grŵp o bobl ifanc nad oeddent yn cael eu defnyddio o’r blaen, wrth iddynt symud tuag at annibyniaeth ac oedolion.
Gweithgareddau/Dulliau
Cam un
Cynhelir adolygiad cyflym o’r llenyddiaeth er mwyn deall y ffactorau sy’n gysylltiedig â gwahardd pobl ifanc â phrofiad o ofal o ysgolion, a’r berthynas rhwng gwaharddiadau a phontio ôl-16. Ategir yr adolygiad hwn gan gyfres o gyfweliadau lled-strwythuredig gyda staff perthnasol o ysgolion prif ffrwd.
Er mwyn cael crynodeb o gyfraddau gwahardd ysgolion ledled Cymru mewn perthynas â phobl ifanc â phrofiad o ofal, bydd tîm Banc Data Cysylltu Gwybodaeth Ddienw yn Ddiogel (SAIL) ym Mhrifysgol Abertawe yn cysylltu ac yn dadansoddi setiau data presennol. Bydd y gwaith disgrifiadol hwn hefyd yn tynnu sylw at faint o ddysgwyr â phrofiad o ofal sy’n mynychu unedau cyfeirio disgyblion yng Nghymru, a faint sy’n symud i addysg bellach yn 16 oed.
Cam dau
Bydd astudiaethau achos hydredol yn cael eu cynnal mewn pedair uned cyfeirio disgyblion, er mwyn deall yr hwyluswyr a’r rhwystrau i bontio ôl-16 cynaliadwy. Bydd hyn yn cynnwys defnyddio dulliau ethnograffig a chreadigol.
Yn dilyn y cyfnod hwn o gasglu data, cynhelir cyfweliadau dilynol gyda phobl ifanc dros gyfnod pellach o 15 mis. Yn gyntaf, pan fyddant yn dechrau addysg bellach, hyfforddiant neu waith, ac unwaith eto, 12 mis yn ddiweddarach.
Canfyddiadau
Cwblhawyd cam cyntaf casglu data gyda chyfranogwyr ifanc ym mis Mehefin 2022. Cymerodd cyfanswm o 14 o bobl ifanc â phrofiad o ofal ran, er mwyn deall eu profiadau addysgol a’u cynlluniau ar gyfer y dyfodol. Mae’r gwaith dadansoddi’n mynd rhagddo a cheir cylchlythyr gyda chanfyddiadau cynnar isod
Bydd ail gam yr ymchwil gyda’r cyfranogwyr hyn yn dechrau o fis Rhagfyr 2022, tua phedwar mis ar ôl gadael uned cyfeirio disgyblion. Yna bydd cam tri o’r ymchwil yn cael ei gwblhau o fis Rhagfyr 2023.
Person Arweiniol
| Prif Ymchwilydd | Phil Smith |
Gwybodaeth Cysylltiedig
| Ysgolion Cysylltiedig | School of Social Sciences |
| Cyllidwyr | Health and Care Research Wales |
| Dogfennau cysylltiedig | Smith, P. 2023. Leaving a pupil referral unit in Wales: care experienced young people and their post-16 transitions. International Journal of Educational and Life Transitions 2(1), article number: 14. (10.5334/ijelt.55) |
| Dolenni perthnasol | https://orca.cardiff.ac.uk/id/eprint/160933/ |