Gwerthusiad Incwm Sylfaenol Cymru

Trosolwg

Mae cynlluniau incwm sylfaenol wedi’u treialu mewn nifer o ffyrdd ledled y byd yn y blynyddoedd diwethaf, ond y cynllun hwn yw’r mwyaf hael hyd yma. Bydd y gwerthusiad yn cynyddu ein dealltwriaeth o effaith a mecanweithiau darpariaeth incwm sylfaenol a bydd yn archwilio ystod o effeithiau iechyd a chymdeithasol y cynllun ochr yn ochr â’r effaith ar incwm, gwaith ac astudio.

Mae Llywodraeth Cymru wedi comisiynu gwerthusiad pedair blynedd o’r peilot. Dechreuodd y gwerthusiad ym mis Tachwedd 2022 a bydd yn dod i ben ym mis Tachwedd 2026. Mae’r Athro Sally Holland a David Westlake yng nghanolfan ymchwil CASCADE ym Mhrifysgol Caerdydd yn arwain y gwerthusiad, ochr yn ochr â chydweithwyr yng Ngholeg Kings Llundain, Prifysgol Rhydychen, Prifysgol Efrog, Prifysgol Northumbria, a’r Ganolfan Effaith Ddigartrefedd. Nod y gwerthusiad yw:

• Profi a yw Peilot Incwm Sylfaenol Cymru yn cael effaith ar y canlyniadau a fwriadwyd ac amcangyfrif faint o effaith mae’n ei gael.
• Deall sut a pham y mae Peilot Incwm Sylfaenol Cymru yn gweithio, ar gyfer pwy ac o dan ba amgylchiadau.
• Nodi, mesur a gwerthfawrogi costau a chanlyniadau Peilot Incwm Sylfaenol Cymru i gyfrifo ei gost-effeithiolrwydd.

Mae gan y gwerthusiad bum pecyn gwaith:

Pecyn gwaith	Trosolwg	Arwain
(1)   Cydgynhyrchiad	Bydd y tîm yn ymgynghori’n rheolaidd â grŵp  o bobl ifanc sydd â phrofiad o ofal i lywio dyluniad a dulliau’r gwerthusiad, dehongli’r canfyddiadau, a datblygu argymhellion.	Yr Athro Sally Holland ym Mhrifysgol Caerdydd.
(2)   Gwella theori	Bydd damcaniaeth yn cael ei datblygu i ddisgrifio sut, pam, ac ar gyfer pwy mae’r peilot yn gweithio. Bydd y theori yn seiliedig ar y llenyddiaeth a’r data a gesglir mewn pecynnau gwaith 3-5.	David Westlake ym Mhrifysgol Caerdydd.
(3)   Gwerthuso effaith	Bydd hyn yn gwerthuso effaith y peilot ar y canlyniadau a fwriadwyd. Defnyddir data arolygu a gweinyddol i gymharu canlyniadau i bobl ifanc sy’n gymwys ar gyfer y cynllun peilot gyda phobl ifanc sy’n troi’n 18 y flwyddyn ganlynol.	Yr Athro Michael Sanders yng Ngholeg y Brenin Llundain.
(4)   Gweithredu a gwerthuso prosesau	Bydd hyn yn archwilio sut mae’r peilot wedi cael ei weithredu, ei brofi, a’i integreiddio i fathau eraill o gymorth i’r rhai sy’n gadael gofal yng Nghymru. Bydd yn defnyddio cyfweliadau ac arsylwadau gyda phobl ifanc a’u cefnogwyr oedolion enwebedig, grwpiau ffocws gyda gweithwyr proffesiynol, a data gweinyddol.	David Westlake a Dr Louise Roberts ym Mhrifysgol Caerdydd.
(5)   Gwerthusiad economaidd	Bydd hyn yn nodi, mesur a gwerthfawrogi costau a chanlyniadau’r peilot. Bydd yn defnyddio data arolwg a gweinyddol.	Dr Elizabeth-Ann Schroeder ym Mhrifysgol Rhydychen.

I gael rhagor o fanylion, gweler ein papur protocol ymchwil mynediad agored:

Gweithgareddau a Dulliau

Mae hwn yn werthusiad mawr a chymhleth. Mae ein cynllun cyffredinol yn werthusiad lled-arbrofol ar gyfer effaith a gwerth am arian, a chanddo werthusiad gweithredu a phroses aml-ddull. Mae’r gwerthusiad yn defnyddio cyfres o ddulliau lled-arbrofol, a fydd yn galluogi triongli rhwng amrywiol ffynonellau data. Drwy hyn, ein nod yw darparu cyfrif cadarn o’r gwahaniaeth y mae Incwm Sylfaenol yn ei wneud i’r rhai sy’n gadael gofal yng Nghymru.

Mae ein gwerthusiad wedi’i strwythuro o amgylch y pum pecyn gwaith canlynol:

1. Cyd-gynhyrchu
2. Gwella theori
3. Gwerthuso effaith a datblygu fframwaith cysylltu data
4. Gweithredu a gwerthuso prosesau
5. Gwerthusiad economaidd

Canfyddiadau

Mae canfyddiadau’r gwerthusiad yn cael eu hadrodd yn flynyddol gan Lywodraeth Cymru. Cyhoeddwyd yr adroddiad blynyddol cyntaf ym mis Chwefror 2024, a’r ail ym mis Mawrth 2025.

Mae ein hadroddiad gyntaf bellach wedi’i gyhoeddi a gellir ei weld ar wefan Llywodraeth Cymru:

Darllenwch ein hadroddiad blynyddol diweddar ar wedfan Llywodraeth Cymru:

Mae’r Prosiect hwn yn mynd rhagddo